تشخیص بیماری‌های ژنتیکی با زیست‌حسگر ساخت محققان ایرانی
پژوهشگران دانشگاه اصفهان موفق به ساخت زیست‌حسگرهایی با قابلیت شناسایی تک جهش ژنتیکی شدند. این طرح در ساخت کیت‌های تشخیص بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های جهش ژنتیکی، در صنایع آزمایشگاهی و تجهیزات بیمارستانی کاربرد دارد.
گاهی تنها جهش در یک توالی ژن می تواند سبب
بیماری شود. جهش ژنتیکی سبب تغییر ساختار پروتئین ساخته شده توسط ژن و
گاهی حذف آن شده و در نتیجه سبب اختلال در پدیده‌های زیستی بدن می‌شود. از
این دسته بیماری‌ها می‌توان به کم خونی داسی شکل، هموفیلی، تالاسمی،
آلزایمر و فنیل کتونر اشاره کرد.
این کار تحقیقاتی توسط دکتر لاله عنایتی آهنگر و دکتر مسعود آیت اللهی مهرجردی در دانشگاه اصفهان انجام یافته است.
آهنگر درباره اهداف این طرح اظهار کرد: هدف اولیه این طرح ساخت زیست‌حسگری جهت شناسایی تک جهش ژنتیکی با دقت بالا بوده است تا در تشخیص مشکلات اختلال در پدیده‌های زیستی کمک شایانی کند.
وی در ادامه با تاکید بر این نکته که این کار قابلیت تجاری شدن دارد و می‌توان در ساخت زیست حسگرها و کیت‌های تشخیص بیماری از این روش بهره جست، در باره‌ی مراحل انجام این تحقیق افزود: در مرحله اول به یافتن ترکیب الکتروفعال مناسبی که دارای قابلیت پیوند کووالانسی به DNA باشد، پرداخته شد. مرحله بعدی انتخاب بیماری و یافتن توالی مناسبی از ژن ویروس مولد این بیماری بود. در ادامه الکترود نانومتخلخل طلا ساخته و بهینه سازی شد و پس از آن با ساخت زیست حسگر به بررسی رفتار آن نسبت به تک ناجوری‌های متفاوت پرداخته شد.
آهنگر تصریح کرد: از ویژگی‌های این کار می‌توان به استفاده از الکترود نانومتخلخل طلای ساخته شده به روش ارائه شده در این پژوهش و اتصال کووالانسی فروسن به انتهای تک رشته DNA ردیاب اشاره کرد.
وی با اشاره به این که کدام ویژگی این پژوهش با استفاده از فناوری نانو به دست آمده است، گفت: استفاده از خاصیت نانومواد در الکتروشیمی علاوه بر ایجاد خاصیت الکتروکاتالیزوری می‌تواند با افزایش سطح، حساسیت اندازه‌گیری را افزایش دهد، در زیست حسگر ساخته شده در این تحقیق با استفاده از سطح نانومتخلخل طلا و افزایش سطح موثر زیست حسگر، حساسیت آن را افزایش دادیم و دقت شناسایی زیست حسگر نیز بهبود یافت.
به گفته آهنگر زیست‌حسگر ساخته شده در این پژوهش، با اعمال اصلاحات و تغییراتی برای آنالیز نمونه DNA خون افراد بیمار استفاده شده و نتایج کار در حال طی کردن مراحل ثبت اختراع است. همچنین با استفاده از خاصیت نانومتخلخل بودن سطح الکترود طلا در این طرح علاوه بر بهبود حساسیت زیست‌حسگرهای ساخته شده با استفاده از خاصیت انتقال بار در دو رشته DNA، به دلیل اتصال کووالانسی عامل تولید کننده سیگنال به انتهای DNA، دقت شناسایی تک ناجوری در دو رشته DNA بهبود یافت و دقت شناسایی بیماری‌های ژنتیکی و سایر بیماری‌ها افزایش پیدا کرد.
نتایج این کار تحقیقاتی در مجله Biosensors and Bioelectronics (جلد 38، شماره 1، اکتبر-دسامبر سال 2012) منتشر شده است.
