برای نخستین بار در کشور انجام شد: استفاده از ربات انسان‌نما در بهبود کودکان درخودمانده
به گزارش ایسنا
تاثیر استفاده از ربات انسان نما در بهبود تماس چشمی کودکان درخودمانده
برای نخستین بار در ایران در قالب یک پایان نامه کارشناسی ارشد در گروه
روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی بررسی شد.
به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، آمنه دقیقی خداشهری پژوهشگر باشگاه پژوهشگران جوان و دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی کودکان استثنایی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی گفت: این تحقیق در سال 1386 در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد با همکاری دکتر کامبیز پوشنه و دکتر امیر همایون جعفری در گروه روانشناسی دانشگاه ازاد اسلامی تهران مرکزی آغاز شد و در بهمن ماه 1389 به پایان رسید.
وی تصریح کرد: این تحقیق با روش پژوهش آزمایشی، از نوع مطالعه مورد منفرد با طرح چند خط پایه بود که بر روی پنج کودک درخودمانده (دو دختر و سه پسر) با دامنه سنی هفت تا نه سال طی نمونه‌گیری در دسترس انجام شد. کودکان طی این تحقیق برای 15 جلسه، دو جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه، 15 دقیقه تماس انسان- روبات و 15 دقیقه تماس انسان - انسان داشتند و تمامی جلسات با دو دوربین ضبط و سپس با مشاهدات مستقلی زمان برقراری تماس چشمی انسان- انسان از هر جلسه استخراج شد و با روش رسم و مشاهده نمودارهای ترسیمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
پژوهشگر باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی ادامه داد: در این مطالعه از مقیاس درجه‌بندی درخودماندگی گارز برای همتاسازی درجه اختلال و یک عروسک روباتی انسان‌نمای کنترل از راه دور و نیمه خودکار که مطابق با اهداف تحقیق ساخته شد، استفاده و برنامه مختصری به منظور ایجاد شرایط یکسان در جلسات طراحی و متن آن طی سه جلسه آزمایشی- مقدماتی روی یک کودک درخودمانده تثبیت و سپس بر روی افراد نمونه اجرا شد و در نهایت بررسی نمودارهای تماس چشمی طی جلسات سیر صعودی را نشان دادند که این موضوع می‌تواند گویای تأثیر متغیر مستقل باشد.
دقیقی خداشهری اضافه کرد: اگر چه این پژوهش اولین تحقیقی است که در این حوزه و موضوع در ایران انجام شده است، اما کارهایی که در حوزه بازتوانی درخودماندگی به وسیله رباتها انجام شده، طی 10 سال گذشته به وجود آمده و کاربرد آنها در کار درمان کودکان درخودمانده به وسیله دانشمندان علوم کامپیوتر، الکترونیک و رباتیک انجام و در نشریات علمی آنان چاپ شده است؛ بنابر این روان شناسان و درمانگران ممکن است با این دانش ناآشنا باشند.
وی اضافه کرد: این تحقیقات اغلب از منظر اندازه گیری و بررسی میزان اعتبار دستگاه ها و ابزار ساخته شده اجرا شده و جای خالی متخصصان روان شناسی، روان پزشکی و همه رشته های ویژه درمان این کودکان در تحقیقات بارز بود. همچنین اغلب ربات های آنان دستگاه های بسیار گران قیمت بود که استفاده از آنها در همه ی محیط های درمانی عمومی غیر ممکن است، همچنین تقریبا در همه تحقیقات به دلیل عدم شناخت دقیق و کافی موضوع کودکان دارای درخودماندگی به طور کلی و غیر متمرکز به مساله این کودکان در رابطه با موضوع پرداخته شده بود و هدف آنان بیشتر اندازه گیری میزان اعتبار دستگاه های ساخته شده بود . در حالی که این موضوع، موضوعی است که بیش از آنکه به این علوم مربوط باشد پیوند عمیقی با علومی مانند روان شناسی، روانپزشکی، علوم شناختی و توانبخشی دارد که اغلب با حالات روحی و روانی این کودکان آشنایی کامل دارند و همه ی حیطه های توانبخشی و درمانی آنان را نیز می شناسند. از این رو این تحقیق را می توان یکی از اولین تحقیقاتی دانست که جهت برطرف کردن کاستی‌های تحقیقات گذشته و با رعایت موارد ذکر شده با دیدی تخصصی از منظر روانشناسی و با کمک متخصصان علوم الکترونیک و مهندسی پزشکی در طرحی میان رشته ای به بررسی موضوع پرداخته است.
وی خاطرنشان کرد: در دنیای امروز، علوم آن چنان با یکدیگر در ارتباط هستند که مطمئنا بدون همکاری رشته های مختلف نمی توان به کنکاش صحیح و دقیق موضوعات کاربردی فرارشته ای از این قبیل به منظور حل مشکلات افراد جامعه پرداخت. با توجه به نتایج این تحقیق و بسیاری تحقیقات دیگر احتمال می‌رود که رویارویی با ربات انسان‌نما در بهبود تماس چشمی کودکان درخودمانده مؤثر بوده و رباتها کاتالیزوری مناسب در ارتباطات کودکان درخودمانده هستند، اما پژوهشگران این تحقیق اذعان دارند که هنوز نیاز به مطالعات گسترده‌ای است تا این روش به عنوان یک مداخله درمانی گسترده به کار گرفته شود و نیز بسیاری از این کودکان نیاز به درمان‌های طولانی حتی برای سال‌ها دارند تا رفتارشان بهبود یافته و تعاملی سهل در جامعه داشته باشند.
